Bart Jan Oplaat: cowboys of bandieten?

Op 28 maart bracht Hermen Vreugdenhil, lid van de Provinciale Staten Noord-Brabant voor de ChristenUnie, brisante informatie naar buiten. De provincie Noord-Brabant koopt boeren uit als stikstofcompensatie voor een aan te leggen Logistiek Park Moerdijk. Op zichzelf is er niets mis mee dat de provincie proactief handelt om klaar te zijn voor een vlotte herstart van de economie na de coronacrisis. Echter hierbij zijn een aantal flinke punten van kritiek te plaatsen.

Ten eerste liggen vier van de zes opgekochte boerenbedrijven niet in Noord-Brabant en koopt de provincie deze dus in andere provincies weg zonder de betreffende provincies daarover te informeren. Dat leidde uiteraard tot woedende reacties en Kamervragen en er kwam zelfs een excuusbrief van de commissaris van de Koning over deze kwalijke handelswijze.
Binnen het Inter Provinciaal Overleg (IPO) werd afgesproken dat niemand deze methode meer zou toepassen. Naar nu blijkt is deze afspraak een wassen neus. Ook nadat deze afspraak gemaakt is, zijn er meerdere provincies aan het shoppen geslagen in andere provincies om stikstofruimte weg te kapen. Farmers Defence Force bracht dit naar buiten en heeft naam en toenaam van betrokken bedrijven en provincies.

Als tweede punt is er het probleem stikstof. De stikstof uit de landbouw is NH3, ammoniak. Stikstof uit verkeer en industrie betreft hoofdzakelijk het luchtvervuilende NOx. Ammoniak dat uit de veehouderij de lucht in gaat, komt binnen enkele honderden meters al weer op de grond; grond die dus meestal van de boer zelf is. Stikstofoxiden kunnen afstanden van van tientallen tot wel honderden kilometers afleggen.

De hele stikstofcrisis is gebaseerd op neerslag van stikstof op natuurgebieden die als Natura2000 zijn gekwalificeerd. Blijkbaar is dat nu naar de achtergrond verdreven en gaat het alleen nog om industrie en verkeer. Een boerenbedrijf in Drenthe zal dus niet van invloed zijn op een Natura2000 gebied in Brabant. Dit is ook de reden dat minister Carola Schouten op advies van de commissie Remkes een gebiedsgericht beleid wil. Althans, dat was de bedoeling. De regelgeving hieromtrent is klaar, echter wordt deze pas op 15 april bekendgemaakt. Vermoedelijk gaat de scheiding tussen NH3 uit de landbouw en NOx uit verkeer/industrie verdwijnen. Statenlid Vreugdenhil vroeg zich daarom ook terecht af of Brabant met voorkennis handelde door ammoniak aan te kopen om als compensatie in te zetten voor NOx in de industrie.

Deze uitwisselbaarheid is de nekslag voor de landbouwsector. Nu zijn het alleen nog de provincies die ammoniak opkopen, maar een maand na invoering krijgt de industrie ook de mogelijkheid tot opkoop. Een boer die zijn bedrijf wil verduurzamen en daarvoor ammoniakrechten moet aanschaffen, moet dan gaan opbieden tegen bijvoorbeeld Shell of Eindhoven Airport. Dat de financiële reikwijdte van die ene boer niet gelijk is aan dergelijke reuzen behoeft geen betoog. De boer die verder wil krijgt dus geen enkele kans.

In december al stapte CDA-Brabant uit het college naar aanleiding van de stikstofproblematiek en de beleidskeuzes die, aangejaagd door gedeputeerde Rik Grasshoff van GroenLinks, werden gemaakt.

Gedeputeerde Grasshoff

Feitelijk is het college dus demissionair en is de vorming van een nieuw college ‘over rechts’ in de afrondende fase. Grasshoff trekt zich daar echter niets van aan en probeert dus ‘over zijn graf’ te regeren en dit controversiële beleid vast te leggen voordat een nieuw college aantreedt. Dit alles kan dus nu plaatsvinden zonder de noodzakelijke controle van de Provinciale Staten daar die nu niet bijeenkomen vanwege het coronavirus. Dit is dezelfde gedeputeerde die vorig jaar op dubieuze wijze de vergunning met een gigantische uitstoot van stikstof voor de Amercentrale er door drukte. Hij wil onder andere een vijfkilometerzone rond Natura2000 gebieden instellen waarin boeren met regelgeving worden beperkt die tot het verstikken en daarmee faillissementen van deze bedrijven gaat leiden.

Het opkopen van 10 procent van de varkensrechten (in totaal zo’n 500 bedrijven), wat levert dat op aan stikstofwinst? Gemiddeld zo’n 1 tot 5 mol minder stikstof per hectare. Ook dit brengt de natuurdoelen vrijwel niet dichterbij. En wat als landbouwvrije zones worden aangelegd om elk natuurgebied, van bijvoorbeeld 5 kilometer? Dat verlaagt de stikstofdepositie met 250 tot 450 mol, maar maakt tegelijkertijd het platteland onbewoonbaar – er zijn 161 natuurgebieden.

Als laatste moet nog worden vermeld dat de provincie Noord-Brabant bij het Logistiek Park Moerdijk, waarvoor de boeren in andere provincies zijn weggekocht, zelf als ontwikkelaar optreedt en daar 15 miljoen euro op het spel staat. Nota bene de provincie Noord-Brabant moet daar dus zichzelf een vergunning voor gaan verlenen. Iets met slager en eigen vlees …

Het weghalen van het verschil tussen NH3 en NOx is voor de landbouwsector een ‘no go’ en zou volgens afspraak met minister Schouten niet gebeuren. Nu het tegen de afspraken in toch via achterkamertjes lijkt te gaan gebeuren, zal dit voor veel weerstand onder de boeren zorgen. Het ministerie en de provincies proberen dan ook zo veel mogelijk berichtgeving hierover te sturen en te beperken. Teksten dienden afgezwakt te worden en  een interview met een gedeputeerde werd plotseling afgezegd. Alles wordt uit de kast getrokken. Al dit achterkamertjeswerk, machtsmisbruik en onbehoorlijk bestuur kan dus plaatsvinden door misbruik te maken van de coronacrisis. Hierdoor hoeft er geen democratische verantwoording te worden afgelegd en is controle door volksvertegenwoordigers vrijwel onmogelijk.

Het lijkt ondertussen wel het Wilde Westen op het platteland. De cowboys (boeren) verdedigen zich tegen de veediefstal door de bandieten (politiek). In de films winnen de cowboys, in de realiteit van nu is dat niet vanzelfsprekend.

Twitter: @classysaxxon

backme.org.Vond je dit artikel goed? Steun de auteur via Backme

Dit artikel verscheen eerder op Saltmines.nl