CO2-reductie geeft Rusland troef in Europese energievoorziening

door | 27 juli 2015

De zogenaamde ‘Energiewende’, de afschaffing van nucleaire energie en de geleidelijke vervanging van fossiele brandstoffen door ‘hernieuwbare energiebronnen’, maakt dat Rusland ook op de lange termijn zijn troef in de Europese energievoorziening behoudt. Dat schrijft Rusland-correspondent Thomas Fasbender in het Duitse weekblad Junge Freiheit.

Zo kunnen windmolens, zonnecellen en biomassa-installaties, waarin Duitsland reeds langere tijd fors geïnvesteerd heeft, niet in de volledige Duitse elektriciteitsbehoefte voorzien. Om toch de uitstoot van koolstofdioxide nog verder terug te dringen wordt In het meest recente beleidsdocument van de regering over de energievoorziening gestreefd naar de vervanging van kolencentrales door gascentrales. Daarbij wil de regering bijvoorbeeld investeren in gascentrales in Zuid-Duitsland, die in tegenstelling tot bestaande elektriciteitscentrales snel opgestart kunnen worden wanneer er een gat valt in de elektriciteitsvoorziening uit wind- en/of zonne-energie.

Men kan zich echter afvragen hoe dit alles in het westerse concept past, dat men onafhankelijker van Russisch gas wil worden. “Want nog altijd komt in de gezamenlijke Europese Unie zo’n 30% van het verbrande gas uit Rusland. Het Duitse verbruik wordt voor bijna 40% door Russisch gas gedekt. Bulgarije, Slowakije, Finland en Polen zijn voor 100% op Russisch gas aangewezen, Hongarije voor 70% en Griekenland voor 54%. Daar komt bij dat de energieleidingssystemen in de EU onvoldoende geïntegreerd zijn – terwijl het ene land zijn gascentrales aan moet zetten, om in de spits de energievoorziening aan te vullen, kan het andere zijn overschot aan wind- of zonne-energie niet kwijt.” Om een en ander maximaal te integreren had men in Brussel de Energieunie bedacht. De oproep op te komen tot een eenheidsprijs voor het gas voor de hele EU, riep echter protest op van concurrentiewaakhonden. “Velen raden al aan, dat men in de winter minder zou kunnen stoken en zich warmer aan zou kunnen kleden. Daarbij komt dat de aardgaswinning in Noorwegen en Nederland haar fysieke grenzen heeft bereikt.”

De zogenaamde Nabucco-pijpleiding die gas uit Turkmenistan en Azerbeidzjan via Turkije naar Europa zou moeten brengen, dus buiten de invloed van Rusland om, werd in 2013 voorlopig opgegeven. “Schaliegas uit Amerika of vloeibaar gas van de Arabieren kan de ruim 150 miljard kubieke meter, die Gazprom jaarlijks naar het westen pompt, evenmin vervangen”, aldus Fasbender. Dat zou een te kostbare zaak worden. Op de lange termijn zou een van sancties bevrijd Iran een alternatief kunnen bieden. De Islamitische Republiek beschikt over de grootste gasvoorraden ter wereld, is echter nergens aan de internationale netten aangesloten.

Met de Oekraïne-crisis heeft zich het getouwtrek om de toekomstige Europese gasvoorziening verhevigt, zo schrijft de Ruslandcorrespondent. Ook uit Russisch gezichtspunt is vertrouwen geschaad; de reeds lang geplande integratie van Gazprom met haar Europese klanten is het conflict ten offer gevallen. Dat begon toen de Europese Commissie de aanleg van de South Stream-pijpleiding door Bulgarije en verder de wacht aanzegde. Twee maanden later viel een moeizaam uitonderhandelde aandelendeal waarin Gazprom als mede-eigenaar van de Wintershall-gasrotonde betrokken was. De Russische aankondiging rond de jaarwisseling dat men de Turkish Stream-pijpleiding aan ging leggen om vanaf 2019 geen gas voor Europa meer door Oekraïne door te hoeven voeren, leidde weer tot irritatie bij de EU. Net als op Bulgarije inzake South Stream, werd echter effectief druk uitgeoefend op Macedonië.

Verrassend genoeg kwam er dan op de top van de G7, de G8 minus Rusland, in het Beierse Elmau een besluit: In de loop van deze eeuw willen de betrokken landen volledig afstappen van fossiele brandstoffen. Veel sneller dan oorspronkelijk gedacht zullen nu de CO2-armere gascentrales in Duitsland een toenemend deel van de basisvoorziening over moeten nemen. Kort daarop ondertekenden Gazprom, Eon, ÖMV en Shell een intentieverklaring voor de verdubbeling van de capaciteit van de Nordstream-pijpleiding, die via de Oostzee van Rusland naar Duitsland loopt, naar 110 miljard kubieke meter. Gazprom sluit intussen ook een voortzetting van de doorvoer door Oekraïne niet meer uit. Zo zouden Roemenië, Bulgarije en Griekenland ook na 2019 bediend kunnen worden.

“Zou dan de alom gepropageerde klimaatbescherming de aanleiding geven die maakt dat Rusland en de EU hun strubbelingen overwinnen? Het is niet uitgesloten dat dan op enig moment South en Turkish Stream weer op de agenda komen. Want anders dan in de aardolie, zijn de Russische gasreserves nog toereikend voor vele generaties.”