Discussie over Duitse Leitkultur is pluralisme voor de bühne

door | 5 mei 2017

In de Duitse politiek doen de stellingen van minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière over de Duitse Leitkultur veel stof opwaaien. Maar meer dan een beetje onenigheid voor de bühne is het niet.

Gedurende de hele parlementaire zittingsperiode zijn de gevestigde partijen in Duitsland het over de hoofdzaken met elkaar eens, bijvoorbeeld als het gaat over het immigratiebeleid. Een anti-Duitse gezindheid is zo ongeveer het onderscheidende kenmerk voor het behoren tot het establishment.

Met de verkiezingen voor de Bondsdag in het vooruitzicht tekent zich voor de gevestigde partijen echter het gevaar af, dat de niet anti-Duits gezinde kiezers bij bosjes naar de AfD overstappen, die immers een pro-Duits alternatief biedt.

Pluraliteit

Men doet in de maanden tot de verkiezingen dan ook naarstig zijn best om het te doen voorkomen alsof er wezenlijk verschil is tussen de gevestigde partijen. Het ene deel van het establishment laat zich ineens verrassend pro-Duits uit, terwijl het andere deel het eerste deel daarover bekritiseert.

Men blijft weliswaar eensgezind in anti-Duits beleid, maar tegenover de kiezers wekt men ten minste de schijn op het gehele pluralistische spectrum af te dekken, zodat het zoeken naar een alternatief buiten het establishment niet nodig zou zijn.

De opgave om dat deel van de bevolking dat nog nationaal gevoel heeft tenminste verbaal met het establishment te verzoenen, neemt nu uitgerekend minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière op zich, één van de trouwste agenten van Merkel.

Enkele maanden geleden, op het partijcongres van de CDU liet De Maizière nog zijn ware gezicht zien, toen hij de uitspraak van het congres over dubbele paspoorten afwees en het standpunt van de bondskanselier en partijvoorzitter verdedigde.

Leitkultur

Om te doen alsof in de realiteit van de praktische politiek niet bestaande tegenstellingen er toch zijn, komen vooral symbolen goed van pas. De Maizière loopt lang genoeg mee in de politiek, om te weten dat sinds de door Merkel weggewerkte CDU-fractievoorzitter Friedrich Merz reeds het gebruik van het woord Leitkultur volstaat om Pavlov-reflexen bij links op te wekken en daarmee een woordenstrijd te provoceren die politieke veelkleurigheid suggereert.

Een nadere bepaling van die Leitkultur is dan niet eens meer nodig. Op links is het hooguit omstreden, of er een slechte Duitse cultuur is, die wel tot Auschwitz moest leiden, of dat er überhaupt geen cultuur is die specifiek Duits is. Maar het idee dat er een Duitse cultuur is, die in de Bondsrepubliek een leidende functie zou moeten hebben, is voor links op zich al een pure provocatie.

Daarbij zijn de tien stellingen waarmee de Maizière de Duitse Leitkultur beschrijft dermate onschuldig, dat men er net zo goed over kan twisten, of Duitsers tijdens het Wereldkampioenschap voetbal met Duitse vlaggen mogen zwaaien of niet. Niet voor niets geldt zijn positionering “Wir sind nicht Burka” nog als de meest markante. Deze poging om de tegenstanders van de bewering dat “de islam bij Duitsland hoort” zich thuis te laten voelen bij de CDU, zonder de bewering daadwerkelijk te weerspreken, is typerend voor het opereren van politici als De Maizière. Of veel potentiële AfD-kiezers zich met een dergelijk kluitje het riet in laten sturen moet in september blijken.

Lees ook:

  • De dolle stier
  • Ideologische ledigheid: Hoe een ‘centrumrechtse’ partij het uithoudt met een groene leider