Gesprekken in Cairo over de politieke situatie in Egypte

Henk Jan van Schothorst namens SGP Stichting VOE op bezoek in Cairo, Egypte

Daar sta je dan, op vliegveld Cairo. Net buiten de vruchtbare Nijldelta, aan het begin van de schier eindeloze woestenij die Sahara heet. De hitte van de dag zindert weg in een zwoele avondbries. Op weg naar mijn tijdelijke verblijfplaats op het punt waar de Nijl zich begint te vertakken wringt de taxi zich door het chaotische verkeer. Cairo gaat naar bed. Denk je. Niets is minder waar. Dag en nacht leeft en druist de overvolle stad gewoon door. Wat wil je ook. Een aaneengesloten conglomeraat van miljoenenwijken vormt de stad. Op een stuk ter grootte van de provincie Utrecht wonen 16-20 miljoen mensen. Dat is bijna een kwart van de totaal 90 miljoen Egyptenaren, die met z’n allen rond de Nijl leven, een gebied ongeveer ter grootte van Nederland. De voor Afrika bekende met golfplaten gedekte sloppenwijken zijn hier ingewisseld voor zeer dicht op elkaar geplakte kleine en op het zicht rommelig gebouwde appartementen in Cairo-stijl. Voor €50,- per maand schijn je er een te kunnen bewonen. Maar hoe kom je aan dat geld? In een land waar de toeristenindustrie is ingestort, waar het voedsel schaars is, waar de werkeloosheid boven de 60% zit? Kortom, een dagelijkse strijd om in deze overbevolkte stad het vege lijf te redden.

Politieke situatie
De uitzichtloosheid van velen droeg bij aan de revolutie die op 25 januari vorig jaar op het Tahrir plein begon tegen het bewind van voormalig president Moebarak. Inmiddels heeft deze ontwikkeling geleid tot een geheel nieuwe politieke situatie. Verkiezingen voor parlement en president zijn gehouden. Morsi van de Moslimboederschap versloeg de legervriendelijke kandidaat Shafiq met smalle marges en is de nieuwe president. Deze marginale overwinning heeft toch grote gevolgen. Gouverneurs, rechters, uitgevers van kranten, bestuurders van universiteiten, massamedia, nationale bank en topambtenaren op de departementen worden op veel plaatsen ingewisseld voor moslimbroeders. Het al eerder gekozen parlement weerspiegelde een politieke aardverschuiving. Driekwart van de kiezers stemde op de Moslimbroederschap (45%) en op de ultra salafistische El Nour partij. De rest werd verdeeld over kleinere liberale, traditionele en socialistische partijen. Hier vinden we ook de Kopten in terug, die ongeveer 6% van de totale bevolking uitmaken. Na 4 maanden werd het parlement weer ontbonden door het constitutionele hof vanwege dubbelmandaten voor partijlijst kandidaten en onafhankelijk meedingende kandidaten. De grondwet wordt nu herschreven door een constitutionele assemblee. Van de voorzitter en een christelijk lid van deze raad vernam ik dat men in ongeveer een maand klaar zal zijn, en dat de nieuwe parlementsverkiezingen rond de jaarwisseling gehouden konden worden. Verwacht wordt dat de uitkomst nu meer zal gaan richting een gelijkelijke verdeling tussen moslim- en meer seculiere partijen.

Vele gesprekken
Het was in deze setting dat ik Egypte bezocht van 26 september tot 1 oktober, samen met Kees Hulsman van Arab West Report. Hij verblijft al sinds 1976 in Egypte en heeft een verbazend groot netwerk. Het was een zeer intensief bezoek waar ik gesproken heb met de hoofdvertegenwoordigers van vijf politieke partijen. Gezamenlijk aan het Tahrirplein (ter voorbereiding op hun bezoek aan Nederland van 8-12 oktober), en ook bij een aantal op hun partijkantoor. We spraken twee van de vier vice-presidenten, waarvan met een in de paleisgebouwen. Met twee bisschoppen in hun bisdommen. Met een uitgever van het dagelijks uitkomend Koptisch Nieuwsblad Watani (= mijn thuisland). Met een Koptische ‘mensenrechten’ activist. Met salafisten en moslimbroeders, met de voorzitter van de constitutionele assemble en een christelijk lid daarvan, so a basket ful.

Toekomst christenen
Een belangrijke vraag voor me was hoe het met de positie van de christenen is gesteld in Egypte. Op grond van wat ik in al deze gesprekken met zowel moslims als christenen heb vernomen zie ik dat op dit moment wel vrees heerst bij de christenen. Toch is hun verwachting dat ze wel hun plaats als historisch gewortelde bevolkingsgroep kunnen blijven innemen in het land. Het gevaar kan met name komen van de zijde van extremisten, maar het overgrote deel wenst in vrede naast en met elkaar te leven. Belangrijk wordt gevonden wat de uitkomst van de constitutionele vergadering wordt en hoe ruim die voor christenen wordt geinterpreteerd. In de ontwerp grondwet wordt de sharia ‘de hoofdbron’ van wetgeving genoemd. De toekomst moet uitwijzen of hier sprake is van een verborgen agenda of van blijvende vreedzame coexistentie. Van een ding zijn christenen overtuigd: niet met confrontatie, maar alleen met liefde kunnen bruggen gebouwd worden tussen christenen en moslims.