Grenzeloze experimenten

door | 14 januari 2018

De Franse filosoof Bruno Latour spreekt in de Volkskrant. Aanleiding is zijn nieuwste boek, waarin hij klimaat, globalisering en migratie met elkaar verbindt. Volgens de filosoof is de klimaatkwestie dé geopolitieke kwestie van deze tijd. ‘Godin aarde slaat terug’ staat er boven het interview, waarmee Latour wil zeggen dat het klimaat de grenzen van wetenschap en oneindige groei aangeeft.

Hij begrijpt de reactie – die hij rechts noemt – op de lege belofte van eeuwigdurende vooruitgang. “Veel mensen willen daarom naar de oude natiestaat, omdat ze weten dat de droom van ‘outer space’ , van oneindige toegang tot natuurlijke hulpbronnen voorbij is… De horizon van moderniteit en economische groei is verdwenen. ” Links heeft hierop geen antwoord, want ze verkondigde zelf dat mantra decennialang. Latour wil hen een alternatief aandragen, omdat hij vindt dat links het beste antwoord heeft op mondiale ontwikkelingen zoals klimaatverandering, globalisering en migratie.

Maar ook bij de ideeën van Latour is de vraag ‘wat is links’ en ‘wat is rechts’? Want links is tegenwoordig gevangen in de bizarre cultus van identiteitspolitiek. Daarin strijden diverse groepen een wedstrijd wie het meest slachtoffer is. Hoor je daar niet bij – ben je niet slachtoffer genoeg, of erger, ben je onderdrukker – dan mag je niet meedoen. Dat bepaalt hun denken en handelen: een versplintering van politiek en samenleving. Waar Latour rechts van beschuldigt – zoeken naar identiteit in de oude natiestaat – doet links in overtreffende trap. Niet de trots op eigen cultuur, maar de prijs voor ‘het grootste slachtoffer’ is hun ideaal. Daar zal het “Europa als patrie”, waar Latour zijn hoop op vestigt, geen antwoord op zijn.

Kortom, ook Latour blijft een gevangene van het Franse denken dat zo typerend is voor ‘La Rive Gauche’. Het doet denken aan die sleetse jaren zeventig-opvatting, dat “de kraan linksom open gaat en rechtsom gesloten” wordt. Want ook Latour droomt van openheid en daarmee van grenzeloze experimenten, waarin voor de individuele mens geen plaats is. En naoorlogs links heeft deze experimenten – van Culturele Revolutie tot Seksuele Revolutie tot Humanitaire Revolutie – altijd gepropageerd. De gevolgen ervan ondervinden mensen waar ook ter wereld tot op de dag van vandaag. Dat is dé geopolitieke kwestie van deze tijd.