Griekse regering wil van Trojka af uit electorale overwegingen

door | 3 november 2014

De Griekse regering wil, met het oog op aanstaande verkiezingen, net als de Ierse Republiek vervroegd de internationale hulpprogramma’s verlaten. Ze riskeert de definitieve economische implosie van het land.

Premier Samaras van de centrumrechtse partij Nea Dimokratia kondigde in het parlement aan dat Griekenland het reddingsprogramma van het Internationale Monetaire Fonds (IMF) reeds een jaar voor het afgesproken einde wil verlaten. Athene wil zich het komende jaar zelf op de financiële markten wagen, om het in 2010 begonnen reddingsprogramma van IMF en Europese Unie achter zich te kunnen laten. Aanleiding is niet zozeer een doorslaand succes van de hervormingen tot nu toe, als wel een politieke vlucht naar voren. Het zit er namelijk dik in dat op korte termijn nieuwe verkiezingen uitgeschreven moet worden en dat zou voor premier Samaras hoogstwaarschijnlijk het verlies van zijn positie betekenen.

In het voorjaar loopt namelijk de termijn van president Karolos Papoulias. Als de regering er vervolgens niet in slaagt de benodigde parlementaire meerderheid van 60% bijeen te krijgen voor zijn ambtsopvolger, dan moeten er nieuwe parlementsverkiezingen uitgeschreven worden. De peilingen voorspellen in dat geval een afstraffing voor de regeringspartijen en een overwinning voor de links-radicale partij Syriza van Alexis Tsipras. Het heeft er alle schijn van dat premier Samaras met het eruit gooien van de toezichthouders van het IMF en de EU in de kiezersgunst hoopt te stijgen, het is echter zeer de vraag of die opzet slaagt.

In haar poging om Tsipras op deze manier de wind uit de zeilen te nemen, neemt de regering echter een groot risico. De stap kan er namelijk toe leiden dat de Griekse schuldencrisis weer oplaait tot een acuut probleem, waarmee de volgende etappe in de eurocrisis van start gaat. Nog onlangs waarschuwde ratingbureau Standard & Poor’s voor een dreigend bankroet van de Griekse staat in de komende 15 maanden. Het bureau ziet de kansen voor het land om in de komende vijf kwartalen volledig op eigen kracht in haar behoefte aan financiering ter grootte van 43 miljard euro te voorzien zwart in.

Blijf op de hoogte van nieuws, opinie en achtergronden met een internationale focus: Volg Novini!

Het risico dat dat niet lukt neemt alleen maar toe. Het vooruitzicht dat Griekenland het euroreddingsscherm verlaat, heeft de financiële wereld namelijk opgeschrikt. Zo trokken binnen drie handelsdagen de opbrengsten voor tienjarige Griekse staatsobligaties van 6,6 procent naar rond de 9 procent. De koersen op de Atheense beurs kelderden echter, waarbij vooral – en terecht – de aandelen van de Griekse banken sneuvelden.

Investeerders betwijfelen niet alleen dat Griekenland in staat zal zijn zich zelf op de financiële markten te financieren, maar ook dat het hervormingsbeleid voortgezet zal worden, wanneer de druk van EU, IMF en Europese Centrale Bank (ECB) wegvalt. Men heeft al het nodige gezien bij de afgelopen zomer gestrande poging tot hervorming van de belasting op onroerend goed, na fel protest van grondbezitters is er niets meer van terecht gekomen.

Ook de uiterst krappe meerderheid van de regering in het parlement is weinig vertrouwenwekkend. Het komt nogal eens voor dat enkele leden van de regeringspartijen een amendement van de oppositie aan een meerderheid helpen, waardoor ingrepen afgezwakt worden.

Daarnaast neemt de armoede in het land nog altijd toe. Volgens overheidsstatistieken leefde vorig jaar circa 60 procent van de bevolking op of onder de officiële armoedegrens. De oproepen tot een einde aan de bezuinigingskoers van oppositieleider Tsipras vallen dan ook in vruchtbare aarde.

Dat de stap van de Griekse regering consequenties gaat krijgen voor de rest van de EU staat als een paal boven water. Als het door vervroegde verkiezingen tot een regering van radicaal-links komt, blijft dat niet zonder gevolgen. Als Tsipras zijn beloften waarmaakt, dan kan de EU het leeuwendeel van de aan Griekenland verstrekte kredieten definitief afschrijven. De Syrizaleider wil door onderhandelingen of desnoods door unilaterale besluiten een verdere kwijtschelding van schulden afdwingen. Een andere, minder doorzichtige optie, waarop Tsipras aan zou kunnen sturen is een voortzetting van de reddingspolitiek na het wegcomplimenteren van de toezichthouders van de Trojka.

De ECB leverde onlangs al een voorproefje van hoe toekomstige reddingspakketten voor Griekenland er uit zouden kunnen zien. Athene ontving uit Frankfurt wat de Duitse publieke zender ARD “een soort blanco cheque” noemde. Griekse banken werden van liquiditeitshulp ad 12 miljard euro verzekerd, zonder de gebruikelijke voorwaarden.