Grote coalitie om politieke overleven Merkel en Schulz veilig te stellen

De partijleiders van CDU/CSU en SPD hebben er de mond van vol dat een nieuwe grote coalitie niet ‘meer van hetzelfde’ kan betekenen. In werkelijkheid is dat natuurlijk de meest waarschijnlijke uitkomst van de coalitieonderhandelingen.

Bij de SPD blijft het spannend. De weerstand onder het partijkader en de partijbasis tegen opnieuw een grote coalitie met Angela Merkel blijkt veel sterker te zijn dan de partijtop rond Martin Schulz had aangenomen. Het partijcongres komend weekend in Bonn belooft spannend te worden. Dat direct na de afronding van de verkennende gesprekken met de Unie van CDU en CSU verschillende SPD-bonzen, waaronder sommigen die zelf deel uitmaakten van het onderhandelingsteam, vroegen om wijzigingen in het gezamenlijk overeengekomen document, laat hun angst voor het oordeel van de partijbasis doorschemeren.

De partijleiding hoopt deze energie aan de basis door hun oproep te absorberen, door strijdlust en hoop op nog meer SPD-punten in het uiteindelijke coalitieakkoord op te wekken. Schulz weet immers dat als het partijcongres hem niet volgt, zijn politieke carrière strandt. Het geraas van de partijbonzen die zelf aan de onderhandelingstafel zaten dat het resultaat niet voldoende is, kan echter niet verhullen dat de kern van waar het hen om te doen is een voortzetting van de grote coalitie is.

Een ‘nieuw begin’ moest het worden, niet ‘meer van hetzelfde’, aldus de drie partijleiders Merkel, Schulz en Horst Seehofer bij de presentatie van het resultaat van de verkennende gesprekken. Op de vraag waarin dat nieuwe begin dan bestaat, begon de bondskanselier dermate lubberiaans te ouwehoeren dat het op de lachspieren werkte. Ze presteerde het te stellen dat alleen de vorming van nog een grote coalitie op zich toch al een nieuw begin is.

Het gaat kortom om niets anders dan aan de macht blijven. De SPD heeft een paar eisen binnengehaald, CDU en CSU hebben niet ingestemd met een paar andere. Vooral Merkels CDU had uit zichzelf eigenlijk niets nieuws in te brengen in de gesprekken. In plaats daarvan wordt er wat geschoven met geld in de begroting, in de hoop bepaalde groepen in de samenleving die hun vertrouwen in de gevestigde politieke verliezen daarmee gerust te stellen. Resultaat is verder dat de staat op het hoogtepunt van de conjunctuur meer geld uitgeeft en lange termijnverplichtingen aangaat, die ze ook in slechtere jaren zal moeten nakomen. Verantwoord staatsmanschap werkt precies andersom: In goede jaren houdt de staat zich in met de uitgaven om een reserve te hebben voor de mindere jaren, zodat er dan middelen beschikbaar zijn om te handelen.

De nieuwe grote coalitie in Duitsland wordt echter weer een regering uitsluitend van het hier en nu, zonder aan morgen te denken. De belangrijkste actoren, Merkel, Schulz, zijn immers politici van gisteren en proberen vandaag politiek te overleven. Daarvoor moeten alle andere belangen wijken, die van hun land net zo goed als die van hun respectievelijke partijen.

De mediareacties op het hangen en wurgen om toch maar weer tot een grote coalitie te komen die eigenlijk niemand wil, laten ook goed zien dat de mogelijke herhaling van deze regeringscoalitie er zelfs bij de systeemmedia slechts met lange tanden in wil. Uit de geschiedenis leren we echter dat wanneer een tijdperk te lang aangehouden wordt de omwenteling uiteindelijk des te heftiger is.