Het zwarte gat van het grote geld ligt in Duitsland

Dat Deutsche Bank – Duitslands grootste financiële instelling – diep in de problemen verkeert is inmiddels welbekend. Het is niet ondenkbaar dat de neerwaartse spiraal waarin de bank zich al langere tijd bevindt tot slechts één resultaat zal leiden, namelijk tot de overname van Deutsche Bank door de Duitse staat. Eerder viel ABN AMRO deze dubieuze eer ten deel en ook het diep verliesgevende Italiaanse Monte dei Paschi di Siena moest nog niet zo lang geleden dekking zoeken bij de Italiaanse staat. Daarna verdwenen deze beide grootbanken uit het publieke zicht en dat zal dus met Deutsche ook wel gebeuren.

In de luwte van de publieke aandacht wist oud VVD-minister van Financiën Gerrit Zalm een succesvolle turnaround bij ABN AMRO te realiseren. Dat kan en moet zelfs worden gezien als een knap staaltje bestuurlijk jongleren en van politiek en financieel gegoochel op het slappe koord. Gerrit Zalm deed belangrijk werk. Want na de bijna dood ervaring van de bank wist hij de zaak zo op te leuken, dat ook hij waarschijnlijk de geschiedenis in zal gaan als de belangrijkste niet-bancaire bestuursvoorzitter, die het einde van de eerste bankencrisis –toen niemand nog een stuiver voor de banken over had- inluidde. Zal Deutsche Bank op eenzelfde manier gered kunnen worden? Ik hoop het wel, maar ik denk het niet.

De afgelopen week werd bekend dat Christian Sewing de nieuwe topman van Deutsche Bank is geworden, als opvolger van John Crayon en –daarvoor- van het illustere duo Fitschen en Jain. Snel achtereenvolgende bestuurswisselingen zijn doorgaans geen goed teken voor de gezondheid van een bank. Dat is algemeen bekend. De kans is zelfs aanwezig dat Sewing ongewild een nieuwe wereldwijde bankencrisis zal triggeren om Deutsche Bank uiteindelijk weer gezond te kunnen maken, simpelweg omdat de onderlinge afhankelijkheden en belangen van de internationale systeembanken te groot zijn. Weet Sewing of alle beerputten van de eerste bankencrisis inderdaad gedempt zijn en niet meer voor onaangename verrassingen zullen zorgen? Ik hoop het wel, maar ik denk het niet.

Vaststaat dat de markten waarin Deutsche in eigen land en internationaal actief is, fundamenteel veranderd zijn naar aanleiding van het programma van kwantitatieve geldverruiming van de ECB. De financiële wereld bestaat nu alleen nog maar uit luchtbellen die inmiddels zo hard zijn opgeblazen dat er een aantal moeten klappen, bijvoorbeeld op de markt van staatsobligaties. Kan er eigenlijk nog wel gesproken worden van een markt voor staatsobligaties nu de ECB praktisch heel Europa ten zuiden van de knoflookgrens heeft opgekocht? Valt er voor partijen nog geld te verdienen aan de beurzen nu de koersen oncontroleerbaar zijn gestegen en bedrijven massaal overstappen op het inkopen van de eigen aandelen? Kunnen Hedgefondsen nog betrouwbaar investeren? Ik hoop het wel maar ik denk het niet.

Het meest venijnige addertje onder het financiële gras vormt de ECB die in korte tijd van grootste vriend van de grootbanken, hun grootste vijand is geworden. De balans van de ECB is zo lang geworden en zit zo vol met toxisch materiaal, dat het meer een kwestie van tijd is dan van beleid eer er enorme ongelukken plaatsvinden. Het anti-crisis beleid van smijten met enorme hoeveelheden geld blijkt de eerste bankencrisis niet te hebben verholpen, maar juist te hebben versneld. De waarschijnlijkheid van een tweede bankencrisis is groot maar zal in essentie dezelfde zijn als de eerste, zij het dus veel groter van omvang. Ik hoop dat dit niet waar zal zijn, maar ik denk het wel.

Als het moment komt dat Deutsche Bank zich inderdaad bij bondskanselier Merkel aanmeldt voor nationalisering dan is dat het beginsignaal voor de gehele Europese financiële sector om dekking te gaan zoeken. De ECB zal mogelijk op hetzelfde moment imploderen. Er zal chaos heersen. De druk op het politieke systeem zal enorm tot onhoudbaar zijn. Ik hoop het niet maar ik denk het wel.

In de alternatieve pers wordt soms de indruk gewekt dat bondskanselier Merkel eigenlijk al wel weet dat het de verkeerde kant opgaat en daarom bij Europa aandringt op een Europese Minister van Financiën. Deze bewindspersoon moet alle overmatige schulden van de Europese landen bijeenrapen en over alle lidstaten uitsmeren (het welbekende socialiseren van schulden), volgens de morele plicht van de sterkste schouders die de zwaarste lasten moeten dragen. Deze minister moet vervolgens compleet losgaan als het gaat om het introduceren van nieuwe financiële producten voor het wegwerken van schulden, variërend van Europese Staatsobligaties met 0-rente en een looptijd van 100 jaar, tot Europese Volksobligaties met een kortere looptijd en een hogere rente om de bevolking van de lidstaten toch nog iets van een spaarpotje te geven. Alles zal mogen en veel zal moeten om Europa te redden. Is Europa nog te redden? Ik hoop het oprecht, maar ik denk het niet.