De hypocrisie rond Oost-Ghouta

Syrië is weer het brandpunt van de wereld. Na de herovering van Aleppo, de nederlaag van IS en de (momenteel) gestaakte strijd in de provincie Idlib heeft het Syrische leger de strijd verplaatst naar Oost-Ghouta nabij de hoofdstad Damascus. Het statuut van een de-escalatiezone dat Oost-Ghouta tijdens de Astana vredesbesprekingen had verkregen heeft niet standgehouden. De willekeurige mortier- en raketaanvallen die de islamitische strijders van Oost-Ghouta op de hoofdstad Damascus uitvoeren verschaffen het Syrische leger het motief om deze rebellenenclave deze keer definitief onder controle te krijgen. Dr. Bashar Jaafari (Syrische vertegenwoordiger bij de VN) maakte dit duidelijk door tijdens een zitting van de Veiligheidsraad over Oost-Ghouta te stellen dat het gebied een tweede Aleppo zou worden. Naast het feit dat Oost-Ghouta voor het Syrische leger een strategisch zeer belangrijk gebied is, is er nog een bijkomende reden achter deze reconquista: hoe meer grondgebied Assad onder controle heeft des te sterker zijn onderhandelingspositie in de toekomst. Want hoe graag velen ook stellen dat de Syriërs hun eigen toekomst zonder Assad moeten bepalen, hij heeft (in zekere mate) deze oorlog militair gewonnen en dus ook zijn positie aan de onderhandelingstafel verworven. Zij het wel dat Assad een pyrrusoverwinning heeft behaald met het behouden van de macht over een gedecimeerd en verwoest land. Desalniettemin is er tot grote frustratie van zijn tegenstanders in het Westen, Turkije en de Golfstaten (momenteel) geen sprake meer van een regimewissel in Damascus.

Ondertussen woedt de oorlog in Syrië echter verder met als gevolg dat er nog steeds duizenden doden blijven vallen en burgers moeten vluchten voor oorlogsgeweld. Deze onschuldige burgers kunnen nergens terecht en zijn het voornaamste slachtoffer van dit internationale conflict dat al 7 jaar lang op Syrisch grondgebied wordt uitgevochten.  Dit gaat ook op voor de strijd die zich momenteel in Oost-Ghouta afspeelt. In de media wordt de gruwel van de Russische en Syrische bombardementen terecht veroordeeld maar tegelijkertijd worden bepaalde aspecten van deze strijd onderbelicht. Wat ik zelf door mijn reizen naar Syrië heb geleerd is dat in deze oorlog het makkelijke zwart/wit-beeld van helden en demonen niet meer valt te hanteren. Assad heeft oorlogsmisdaden begaan maar hij is lang niet de enige partij in Syrië die dit doet. Hiermee doel ik op het bombarderen van burgerdoelen door de jihadisten die zich momenteel in Oost-Ghouta bevinden. Het klopt dat deze islamitische strijders maar een fractie van de vuurkracht van het Syrische leger en zijn bondgenoten bezitten maar dat neemt het feit dat hun onwillekeurige aanvallen honderden onschuldige levens eisen niet weg. Het stoort mij dan ook dat aan het lijden van deze onschuldige burgers van Damascus geen aandacht wordt besteed. De reden dat hier zo weinig over wordt bericht is dat zij zich volgens sommigen in het Westen aan de foute zijde van dit conflict bevinden. Wie onder de hoede van deze dictator leeft heeft geen recht op een slachtofferstatus. Een simplificatie van deze vreselijke oorlog die ik in mijn boek Het dagboek van granaten in Damascus heb trachten te weerleggen. Want ook deze burgers zijn het slachtoffer van het oorlogsgeweld en ook hun grootste wens is dat deze oorlog zo snel mogelijk word beëindigd.

Rebellen of jihadisten ?

De Syrische oorlog blijft een complex conflict waaraan verschillende partijen elk met hun eigen streven deelnemen. Oost-Ghouta is daar geen uitzondering op. Vandaag de dag controleren terreurbeweging Hay’at Tahrir a-Sham (het vroegere Al-Nusrafront m.a.w. Al Qaida in Syrië) en andere radicaalislamitische groeperingen zoals Faylaq al-Rahman, Ahar al-Sham en Jaysh al-Islam (het leger van de Islam) het grondgebied van Oost-Ghouta. In de media worden deze groeperingen simpelweg rebellen genoemd maar dit etiket dekt niet de volledige lading van deze strijders. Want door hen simpelweg rebellen te noemen wordt voorbijgegaan aan het feit dat Hay’at Tahrir a-Sham en Jaysh al-Islam dezelfde extremistische ideologie als IS uitdragen. In het verleden hebben deze ‘rebellen van Oost Ghouta’ ook met IS samengewerkt in hun strijd tegen het Syrische leger. Ook dat is iets wat we te weinig horen in de media. De burgers van Oost-Ghouta lijden ook onder hun bewind. Vorig jaar werd dit nog duidelijk toen op het internet en sociale media video’s werden gedeeld van Jaysh al-Islam die het vuur opende op protesterende burgers in Douma (Oost-Ghouta). Zij kwamen op straat tegen het geweld dat voortkwam uit de onderlinge gevechten tussen deze jihadistische groeperingen en het antwoord op hun roep om vrede waren geweerschoten. Maar Jaysh al-Islams beruchtste misdaad is waarschijnlijk het gebruiken van de in Adra gevangengenomen burgers als levend schild. Honderden Syriërs – vaak burgers afkomstig uit religieuze minderheden – werden in metalen kooien opgesloten en nadien in de straten van Douma gehangen. Zogezegd als bescherming tegen bombardementen.

Aangezien Hay’at Tahrir a-Sham door Rusland als een terreurbeweging wordt beschouwd zijn ze voor hen dan ook een legitiem doelwit. Andere gewapende rebellen weigerden volgens Russische bronnen in te gaan op onderhandelingen via het Russische bemiddelingscentrum. En dus werd gewapende strijd volgens Rusland de enige optie. En zo komen de onschuldige Syrische burgers van Oost-Ghouta weer terecht in een door mensen gecreëerde hel. Ze kunnen nergens terecht want door de jihadistische groeperingen worden ze – al dan niet onder dwang – gebruikt als gijzelaars en menselijke schilden. Anderzijds verduren ze de gruwel van de Syrische en Russische bombardementen die deze jihadisten trachten te verdrijven. In het Westen reageert men hierop door vanuit een morele hoogte Syrië en Rusland eenzijdig te veroordelen. Volledig misplaatst, want ook het Westen heeft een aandeel in deze hel. Ze hebben jarenlang deze islamitische strijders bewapend in hun strijd tegen Assad. Er is momenteel geen openlijke steun aan de strijd van deze jihadisten, maar dat neemt niet weg dat ze hun strijders waren in de proxyoorlog gericht op een regimewissel in Damascus. Tegelijkertijd zorgt de opnieuw opgelaaide Koude Oorlog tussen het Westen en Rusland ervoor dat er in Syrië een dubbele standaard wordt gehanteerd. Westerse bommen op jihadisten zijn zogenaamd rechtvaardig maar die van anderen niet. Maar dat maakt het niet minder waar dat de terreur van de jihadisten in Oost-Ghouta van dezelfde soort is als dan die van IS. Ook hebben de burgers van Mosoel en Raqqa – die ook moesten worden ontzet van islamitische terreur – dezelfde gruwel moeten ervaren als wat vandaag de realiteit is voor de burgers van Damascus en Oost-Ghouta. Maar toch krijgen de onschuldige burgers van Raqqa en Mosoel een ander statuut dan die van Oost-Aleppo en Oost-Ghouta. Dit alles op basis van de geopolitieke doelen van het Westen, die als maatstaf dienen om te bepalen wie goed en slecht is in Syrië. Terwijl de tragische realiteit is dat iedereen – evengoed Assad als zijn tegenstanders – burgerdoden op zijn geweten heeft en dit onderscheid niet meer valt te maken. Dat de media ook een wapen is in de strijd die zich momenteel tussen het Westen en Rusland afspeelt is de afgelopen week weer duidelijk gebleken in de berichtgeving over het conflict in zowel Russische als Westerse media.

Geen hoop op vrede

Maar toch probeert men in het belang van de onschuldigen de wapens te laten zwijgen. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties nam dit weekend resolutie 2401 aan. Hierin wordt geëist dat alle partijen voor minstens 30 dagen een wapenstilstand houden en toestaan dat humanitaire konvooien de belegerde plaatsen kunnen bereiken en medische evacuaties kunnen uitvoeren. Maar de resolutie sluit IS, Al Qaida en andere terreurbewegingen uit. Het is dus duidelijk dat de wapenstilstand niet zal standhouden aangezien de andere islamitische strijders volgens het Syrische leger en zijn bondgenoten ook onder de noemer van een terreurbeweging vallen. Bronnen in Syrië melden dat momenteel enkel Douma zal worden ontzien. Dr. Jaafari zal dus waarschijnlijk gelijk krijgen. De islamitische strijders in Oost-Ghouta zullen niet kunnen standhouden tegen de gecombineerde Syrische en Russische vuurkracht. De beruchte groene bussen zullen ook deze strijders en hun families naar de provincie Idlib brengen. De Syrische stortplaats voor jihadisten waar in de nabije toekomst de volgende strijd en daaraan verbonden mediastorm zal ontstaan. Vrede in Syrië blijft momenteel een utopie. Het is en blijft een strijdplaats tussen Rusland en het Westen alsook tussen Iran en de andere regionale machten. De strijd in Syrië zal pas volledig staken als de (regionale) grootmachten en hun plaatselijke (Syrische) bondgenoten denken dat ze door middel van geweld hun doelen niet meer kunnen bereiken. En dat punt is momenteel helaas nog niet bereikt. Dus blijft de tragische realiteit van de Syrische oorlog dat geopolitieke belangen zwaarder wegen dan het menselijke leed dat uit deze oorlog ontstaat. Of het resultaat in Syrië uiteindelijk een fragiele vrede of een bevroren conflict zal worden valt niet te voorspellen en kan enkel de toekomst uitwijzen.