Keuze voor nieuwe voorzitter bepaalt toekomst CDU

Na 18 jaar aan het hoofd van de CDU treedt Angela Merkel af als partijleider. Ook haar bondskanselierschap loopt ten einde. Wie haar opvolgt kan de Bondsrepubliek op een ander spoor zetten. 

In Hamburg wordt dit weekeinde op het federale congres van de CDU een nieuw partijbestuur gekozen. Eind oktober heeft Merkel bekend gemaakt niet opnieuw te kandideren voor het partijvoorzitterschap. Reeds enkele weken touren nu de kandidaten Annegret Kramp-Karrenbauer, Jens Spahn en Friedrich Merz door het land en treden op bij regionale conferenties van de partij. Al met al hebben zich twaalf kandidaten aangemeld, maar alleen deze drie hebben een goede kans.

Trekt Spahn zich terug?

De 56-jarige oud-deelstaatpremier van het Saarland, binnen de partij dikwijls kortweg AKK genoemd, ligt volgens de officiële peilingen voor. Maar de 62-jarige ex-politicus en zakenadvocaat Friedrich Merz geniet aan de basis grote sympathie. Minister van Gezondheid Jens Spahn is met zijn 38 jaar de jongste kandidaat van de drie. Hij geldt als de geringste kanshebber, maar is een getalenteerde pr-man en tacticus.

In de partij valt over Spahn te beluisteren dat hij vanwege zijn leeftijd nog wel wat kan wachten. Het zou voor hem alleen een testronde zijn, om zijn kansen te peilen en zijn bekendheid te vergroten. In veel opzichten heeft hij vergelijkbare standpunten als zijn concurrent Merz. Hierdoor is Kramp-Karrenbauer in die zin in het voordeel, dat zij de linkervleugel van de partij voor zichzelf alleen heeft. Het wordt dan ook niet uitgesloten dat Spahn zich op het laatste moment terugtrekt uit de race ten gunste van Merz.

Krachtsverhoudingen

De krachtsverhoudingen binnen de partij zijn moeilijk in te schatten. AKK geldt als vertrouweling van Merkel. Diverse partijbonzen hebben dan ook het nodige gedaan om vooral Merz als belangrijkste concurrent in diskrediet te brengen. In Berlijn vertellen journalisten dat door het team van de Saarlandse oud-deelstaatpremier het verhaal de wereld in geholpen is dat de miljonair Merz per helikopter naar optredens zou reizen.

Kramp-Karrenbauer, die sinds haar verkiezing tot secretaris van de federale CDU afgelopen februari intensief door het land gereisd is om de partijbasis te ontmoeten, is een beroepspolitica. Buiten haar loopbaan binnen de partij, heeft ze geen enkele werkervaring. Ze kent het politieke bedrijf en weet aan de juiste touwtjes te trekken. Ook in haar omgeving heerst echter onzekerheid.

Merkel houdt zich er angstvallig buiten

Sinds Ralph Brinkhaus het verrassend won van de Merkel-vertrouweling Volker Kauder in de race om het voorzitterschap van de CDU/CSU-fractie in de Bondsdag, geldt een aanbeveling van de bondskanselier niet meer per se als een vrijkaart, in tegendeel. Zodoende hebben Merkel en haar entourage zich dan ook angstvallig buiten de campagne gehouden.

Het duidelijkst was dit in Noord-Rijnland-Westfalen te zien. 296 van de 1001 afgevaardigden die over het partijvoorzitterschap zullen stemmen, horen bij deze grootste regionale afdeling. Zowel Merz als Spahn zijn afkomstig uit deze deelstaat. Het bestuur van de regionale partijafdeling, onder leiding van Merkel-aanhanger Armin Laschet, heeft echter geen aanbeveling gedaan voor een van de kandidaten.

Nek-aan-nek-race

De drie meest kansrijke kandidaten presenteerden zich op in totaal acht regionale conferenties, waar vooral de goed georganiseerde AKK-aanhang van zich liet horen. Maar onder de afgevaardigden ziet het er naar verluidt anders uit. In NRW zou het een nek-aan-nek-race zijn tussen Merz en AKK, waarbij die eerste een lichte voorsprong zou hebben.

Uit Baden-Württemberg komen geruchten dat zo’n driekwart van de afgevaardigden reeds besloten zou hebben Merz te steunen. En Hessen en Rijnland-Palts zou er nog geen duidelijke voorkeur bestaan. De noordelijke regio-afdelingen, waarvan qua grootte vooral Nedersaksen belangrijk is, zouden meer naar Kramp-Karrenbauer neigen.

In de voormalige DDR, waar de regionale CDU-afdelingen in 2019 zware verkiezingscampagnes te wachten staan, is de stemming verdeeld. Kramp-Karrenbauer doet het goed vanwege haar ervaring in de provincie, maar Merz wordt eerder toevertrouwd kiezers terug te winnen op de AfD.

Merz optimistisch

Merz liet zich onlangs optimistisch uit over zijn kansen om de race om het partijvoorzitterschap te winnen: “Het is niet alleen mijn bedoeling, maar ook mijn vaste overtuiging dat ik de volgende partijvoorzitter wordt.” Na zijn verkiezing zou hij eerst “een uitvoerig en vertrouwelijk gesprek met Angela Merkel voeren.” Ook wil hij alle mensen aanschrijven die in de afgelopen jaren hun lidmaatschap van de CDU hebben opgezegd en ze vragen om terug te keren.

De oud-fractievoorzitter deed tijdens de campagne een poging een spagaat uit te voeren. Enerzijds gaf hij met kritiek op het geldende asielrecht signalen af aan rechtse kiezers, anderzijds zette hij de AfD weg als nationaal-socialisten.

Afrekening

Het immigratiebeleid was het dominante thema in de afgelopen weken. De vrees van het partijestablishment voor een afrekening met Merkel  – en iedereen die haar gesteund heeft, zij zelf dus –  is zo groot, dat zelfs AKK recent enige afstand nam van Merkels beleid. De burgers en ook partijleden hebben het gevoel gehad dat de partij hun zorgen en “terechte angsten” niet serieus nam, aldus Kramp-Karrenbauer. “Dan mag het niet verbazen dat deze mensen omzien naar partijen waarvan ze tenminste de indruk hebben dat die zich er wel mee bezig houden”, zo stelde onder impliciete verwijzing naar de AfD.

In Hamburg zal het er dit weekeinde op aan komen wie de stemming onder de afgevaardigden het beste weet te treffen. Hoewel Kramp-Karrenbauer als favoriet geldt, neemt bij haar aanhangers de vrees toe dat Merz tijdens het congres er nog in zou kunnen slagen de stemming te doen omslaan. Want AKK geldt niet bepaald als een enthousiasmerend spreker. Ook daarin staat ze overigens dicht bij Merkel.

http://www.novini.nl/merkels-opvolger-wacht-een-explosieve-erfenis/