SPD-bolwerk Bremen wankelt

door | 16 maart 2019

In de Duitse deelstaat Bremen mag men op 26 mei niet alleen ter stembus voor de Europese verkiezingen, maar ook om een nieuwe Bürgerschaft, het deelstaatparlement te kiezen. Decennialang was de stadstaat een vast bolwerk van de SPD. Daar zou dit voorjaar een einde aan kunnen komen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de Bürgerschaft van de Vrije Hanzestad Bremen al 19 maal gekozen. Daarbij was er een constante: De SPD werd steeds de grootste. Slechts eenmaal, in 1995, spande het erom. In 2015 behaalden de sociaaldemocraten weliswaar hun slechtste resultaat sinds 1945, maar ze lagen met 32,8 procent van de stemmen nog duidelijk voor op de CDU, die op 22,4 procent kwam.

CDU voor het eerst voor SPD

Voor de CDU waren Bremen en het bijbehorende kiesdistrict Bremerhaven steeds een harde noot om te kraken. Maar begin februari lag de partij in een peiling voor het eerst zowaar voor op de SPD. De percentages van respectievelijk 25 en 24 procent maakten echter ook duidelijk dat de CDU het minder van zijn eigen sterkte dan van de zwakte van de SPD moet hebben.

Vier jaar geleden nam burgemeester Jens Böhmsen na het slechte resultaat van zijn partij zijn ontslag. Nu verliezen de sociaaldemocraten volgens de peilingen nog meer steun. Ook onder nieuwe burgemeester Carsten Sieling wordt het er echter niet beter op. In 2017 lag de partij nog bij 29 procent in de peilingen, nu zijn het er dus nog 24.

CDU ook ver verwijderd van doel

Ook de CDU is overigens nog ver verwijderd van haar verkiezingsdoelstelling. Lijsttrekker Carsten Meyer-Heder wil 35 procent van de stemmen behalen. Dat lijkt volstrekt niet haalbaar. Niettemin zou de CDU-kandidaat kunnen proberen een regering te vormen als zijn partij inderdaad de grootste wordt.

Rekenkundig lijkt een linkse coalitie van SPD, Groenen en Die Linke mogelijk. De Groenen lijken met 18  procent een recordresultaat te behalen. Daarnaast is Bremen een West-Duits bolwerk van Die Linke. De socialisten komen er in de peilingen steevast boven de tien procent uit.

Meyer-Heder hoopt daarentegen een zogeheten Jamaica-coalitie te kunnen vormen met de Groenen en de liberale FDP. In de peilingen kan dit vooralsnog niet op een meerderheid rekenen, aangezien de FDP niet verder komt dan zes procent.

Onderlinge concurrentie rechts-populisten

De voorspellingen over de toekomstige machtsverhoudingen in de Bremer Bürgerschaft worden gecompliceerd door het feit dat de stemmen van Bremen en Bremerhaven apart geteld worden. Zodoende kan ook wie alleen in Bremerhaven boven de kiesdrempel van vijf procent uitkomt een zetel in het stadsparlement bemachtigen. De voormalige rechercheur Jan Timke van de rechts-populistische partij Bürger in Wut profiteerde hier de afgelopen verkiezingen van. Zijn partij concurreert enigermate met de AfD, die in deze deelstaat met interne verdeeldheid kampt en in de peilingen rond de acht procent staat.

Lijsttrekker voor de AfD is Bondsdaglid Frank Magnitz, die begin dit jaar internationaal in het nieuws kwam toen hij vermoedelijk door links-extremisten het ziekenhuis in geslagen werd. In de race om het lijsttrekkerschap won Magnitz het van de in Bremen bekende tv-journalist Hinrich Lührssen, die na zijn nederlaag prompt overstapte naar de Bürger in Wut en deze aanvoert in het district Bremen. Voor de machtsverhoudingen spelen deze onderlinge rechtse twisten nauwelijks een rol. Ook al hopen regionale media onverholen dat zowel AfD als BiW door de onderlinge concurrentie de kiesdrempel niet halen.

SPD boven federaal gemiddelde

Burgemeester Sieling vecht in de door werkloosheid en voortslepende structuurverandering gestempelde stadstaat ondertussen om zijn politieke overleven. “Hoe Bremen er op staat en dat het ook de toekomst sociaaldemocratisch geregeerd wordt, is bepalend voor de toekomst van de hele SPD”, aldus Sieling. Het gaat er in Bremen volgens de burgemeester ook om welke betekenis de SPD voor heel Duitsland nog zal hebben. Voor de slechte peilingen houdt hij tegelijk vooral de federale politiek verantwoordelijk. “De federale neerwaartse trend voor de SPD gaat ook aan Bremen niet voorbij”, aldus Sieling tegenover Radio Bremen. “We liggen echter altijd nog negen procentpunten boven het federale gemiddelde. Dat laat zien dat we goed werk doen.”

Curieuze zijinstromer

Zijn christendemocratische uitdager ziet dat anders. De nieuwszender NTV beschrijft de boomlange Carsten Meyer-Heder, die pas in maart vorig jaar CDU-lid werd, als “curieuze zijinstromer in de politiek”. De IT-ondernemer plakte nooit eerder verkiezingsposters, noch nam hij aan partijcongressen deel. Hij “komt over als een combinatie van worstelaar en shanty-koorzanger, hij spreekt ongepolijst, breekt zinnen vaak af, geeft het toe als hij iets niet weet en denkt onideologisch. Hij spreekt volgens Robert Habeck van de Groenen geen kwaad van de SPD, maar stelt op ontwapenende wijze vragen bij het clichématige politieke jargon van de concurrentie.Juist doordat hij als nieuweling in de politiek fris overkomt, zouden meer Bremers hem toevertrouwen het stof van 70 jaar daadwerkelijk aan de kant te kunnen vegen”, zo heet het in een portret van The European. De 57-jarige zal in ieder geval de SPD slapeloze nachten bezorgen.