Succes Sebastian Kurz trekt koers CDU/CSU onder Merkel verder in twijfel

Het succes van Sebastian Kurz in Oostenrijk doet de kritiek op Angela Merkel nog toenemen. Terwijl Merkels passiviteit in het immigratiebeleid de Union van CDU en CSU een fikse nederlaag opleverde, behaalde de Oostenrijkse zusterpartij ÖVP, die in de peilingen lang op de derde plaats stond, onder Kurz met zijn duidelijke koers een klinkende overwinning.

Voor Angela Merkel werd het na afgelopen zondag sowieso al niet eenvoudiger om op federaal niveau een Jamaica-coalitie te smeden. Ten eerste hebben CDU, FDP en Groenen alle drie verloren in de verkiezingen voor de Landdag van Nedersaksen. Maar nu bevestigt de overwinning van de ÖVP onder hun jonge lijsttrekker Sebastian Kurz ook nog het gelijk van diegenen binnen CDU en CSU die voor een einde aan Merkels tendens naar links en een conservatiever profiel pleiten.

Een regeringscoalitie van de ÖVP met de FPÖ geldt na de verkiezingen als waarschijnlijk, aangezien ze tijdens de campagne vergelijkbare standpunten naar voren brachten. Kurz ontwikkelde zich al langer als tegenhanger van Merkel en vertolker van het pleidooi voor een andere manier van omgaan met de massa-immigratieproblematiek en het heeft hem electoraal bepaald geen windeieren gelegd.

Terwijl de Union in Duitsland in de Bondsdagverkiezingen fiks verlies leed, konden de Oostenrijkse christendemocraten stevige winst boeken. Dat leidt ertoe dat er opeens ook in de CDU weer discussie ontstaat, of een ‘weiter so’ met Angela Merkel wel zo’n goed idee is. Tot nu toe durfde nauwelijks iemand zich publiekelijk aan die vraag te wagen, vanwege het risico binnen de partij op een zijspoor gezet te worden.

De vereniging van middenstanders binnen de Union sprak zich bijvoorbeeld al uit voor een koerswijziging “Veel mensen verlangen naar een beleid waarin de blik weer meer naar binnen gericht wordt en voor orde en veiligheid in eigen land gezorgd wordt”, aldus Carsten Linnemann, voorzitter van de ‘Mittelstands- und Wirtschaftsvereinigung der CDU/CSU’.

Ook riep de jongerenorganisatie Junge Union na de verkiezingen op tot een generatiewissel en een koerscorrectie. Federaal voorzitter van de jongeren Paul Ziemiak becommentarieerde de verkiezingsoverwinning van de Oostenrijkse zusterpartij als volgt: “Ik ben blij voor mijn vriend Sebastian Kurz. De mensen in Oostenrijk willen een frisse wind, nieuwe gezichten en duidelijke taal.”

Overigens wordt het verkiezingsresultaat in Oostenrijk ook door de AfD verwelkomd. AfD-fractievoorzitter Alexander Gauland verklaarde te hopen “dat er een regering tot stand komt tussen ÖVP-leider Sebastian Kurz en Hans-Christian Strache van de FPÖ”. Kurz heeft volgens de AfD-leider reeds als minister van Buitenlandse Zaken laten zien, dat Oostenrijk “een bolwerk tegen een massale invasie van vreemdelingen is”.

De Oostenrijkse politicoloog Reinhard Heinisch houdt het voor mogelijk, dat binnen de Union de roep om het einde van het Merkel-tijdperk toe zal nemen. “Er is nu een interessant alternatief voor Merkel en de CDU”, aldus de politicoloog. Kurz heeft volgens Heinisch met groot strategisch gevoel het immigratiethema opgepakt door de ÖVP bij te sturen naar rechts. Daarmee heeft Kurz volgens de politicoloog “de stemming van ommekeer in het land het beste gekanaliseerd”.

Overigens is het nog maar de vraag of het Oostenrijkse recept in Duitsland wel toepasbaar is, aangezien Kurz onder jonge kiezers veel steun heeft gevonden en zo het “perfecte pakket” was. Daarbij komt dat de FPÖ als decennia de politiek in Oostenrijk mee bepaalt en zich reeds als derde kracht gevestigd had, terwijl de AfD nog een jonge partij is. “Beide partijen verkeren in een heel andere levensfase”, aldus Heinisch.

Dat neemt echter niet weg dat CDU en CSU stemmen verloren hebben aan de AfD die, al is ze nog jong, toch maar de derde partij is geworden in de Bondsdag en daarbij enkele gevestigde partijen achter zich liet. De Union ziet zich nu voor het dilemma geplaatst dat ze enerzijds een regering met de FDP en de Groenen moet vormen en anderzijds zonder bijstelling van haar eigen profiel het potentiële weglekken van nog meer kiezers naar de AfD niet kan voorkomen.