Werkt Turkije aan kernwapenprogramma?

Terwijl de mainstream media vooral naar de Iraanse en Noord-Koreaanse raket- c.q. kernwapenprogramma’s kijken, zorgen signalen dat in Turkije over het verkrijgen van kernwapens gedacht wordt tot nu toe niet voor opzien.

Momenteel komen in Turkije de eerste twee kerncentrales tot stand. De ene bouwt het Russische staatsbedrijf Rosatom in Akkuyu, zo’n 300 kilometer ten oosten van de badplaats Antalya, de andere wordt door het Japans-Franse consortium ATMEA gebouwd bij Sinope aan de Zwarte Zeekust. In beide gevallen heeft Ankara opmerkelijk genoeg afgezien van de gebruikelijke clausule, dat de buitenlandse firma’s ook het benodigde uranium aanleveren en de gebruikte brandstofstaven terugnemen c.q. afvoeren.

Een voor de hand liggende mogelijke verklaring hiervoor is dat Turkije zelf uranium wil gaan verrijken voor de reactoren en de gebruikte radio-actieve brandstofstaven wil gebruiken om plutonium voor bommen te maken. Daarvoor heeft het land weliswaar nog bepaalde technologie nodig, die zou echter geleverd kunnen worden door het bevriende Pakistan – wat niet in de laatste plaats een tegenprestatie zou kunnen zijn voor jarenlange ondersteuning van de Pakistaanse smokkelaar Abdul Qadir Khan, die onder andere centrifuges voor het verrijken van uranium aan Iran, Libië en Noord-Korea leverde.

Aanwijzingen voor een dergelijke strategische samenwerking op nucleair gebied tussen Turkije en Pakistan, maar ook Qatar, werden recent geboden door artikels van Galip Ilhaner en Sabri Isbilen in de bladen ‘Milat Gazetesi’ en ‘Dirilis Postasi’. Een andere indicatie voor een pril Turks kernwapenprogramma is de officiële opdracht van de staat aan het bedrijf Roketsan, om de middellange-afstandsraket (MRBM) J-600T Yildirim IV met een reikwijdte van 2500 kilometer te ontwikkelen. Dergelijke raketten dienen in de regel om kernkoppen af te leveren.

Opiniestukken van Hayrettin Karaman, een theoloog die als religieus en ideologisch adviseur van Erdogan geldt, sluiten bij deze indruk aan. Hij schreef enkele maanden geleden in de krant ‘Yeni Safak’, dat Turkije zich in zou moeten spannen om zelf massavernietigingswapens als de atoombom te vervaardigen. En wel zonder tijd te verliezen of acht te slaan op de “waarschuwende woorden en belemmeringen van het Westen”. De hoofdredacteur van het dagblad, Ibrahim Karagül, trok in zijn commentaar later dezelfde lijn. Kernwapens kunnen volgens hen ook dienen om het Westen te beteugelen, dat de facto toch al oorlog tegen Turkije voert.

De vraag is echter of Ankara daadwerkelijk over de middelen beschikt om de droom van kernwapens te verwezenlijken. De productie van uranium of plutonium van wapenkwaliteit, alsmede de productie van draagsystemen voor kernkoppen vereisen immers grote financiële investeringen. Momenteel lijdt Turkije echter onder een tekort aan kapitaal.

Aykan Erdemir van de Amerikaanse neoconservatieve denktank ‘Foundation for Defense of Democracies’ acht de kans dat Turkije op afzienbare termijn kernwapens zou verkrijgen vooralsnog gering. In het geval van economisch herstel zou dit echter snel kunnen veranderen.