Windenergie versus natuurbescherming

Duizenden milieuactivisten mobiliseren zich onder het motto ‘Hambi bleibt’ tegen de plannen van energiebedrijf RWE om in Noord-Rijnland-Westfalen circa 100 hectare bos te rooien voor de uitbreiding van de bruinkooldagbouw. Door de bouw van windmolens dreigt echter een kaalslag van heel andere dimensies.

In de schaduw van de protesten die inmiddels al jaren ronde de Boswachterij Hambach plaatsvinden, hebben zich in Duitsland honderden burgerinitiatieven gevormd die de bouw van windmolens in bossen willen voorkomen.

In hun coalitieakkoord zijn CDU/CSU en SPD overeengekomen het aandeel hernieuwbare energie van het stroomverbruik van 36 procent te verhogen naar 65 procent in uiterlijk 2030. Naast zonnecellen moet er vooral meer gebruik gemaakt worden van windenergie. Momenteel staan er in Duitsland al 28.700 windmolens op land. Protesten van omwonenden hebben in sommige Duitse deelstaten inmiddels tot een grotere minimumafstand van windmolens tot woongebieden geleid.

Bos moet wijken voor windmolens

Bij de zoektocht naar nieuwe locaties voor windmolens komen nu steeds sterker ook bossen in het vizier. Deelstaten als Hessen, Baden-Württemberg, Rijnland-Palts en Thüringen staan inmiddels de bouw van windmolens middenin het bos toe. Het is te voorzien dat er op termijn ook in grote samenhangende bosgebieden een massieve aanbouw van windmolens plaats zal vinden.

Zo heeft de coalitie van CDU en Groenen in Wiesbaden voor Hessen tussen de 2300 en 2800 windmolens als doelstelling vastgesteld. Bij zo’n 80 procent van de potentiële locaties in Hessen gaat het om bos. Heel concreet werd er in een factsheet van een beschikbaar bosoppervlak van 550.000 tot 600.000 hectare gesproken. Het windkrachtplan van de regio Darmstadt (een van drie Hessische regio’s) voorziet zelfs in meer dan 3.000 hectare windkrachtterrein in de bossen van het UNESCO-natuurgebied Odenwald.

Burgerinitiatieven

De Hessische burgers nemen dat echter niet zonder verzet. In de hele deelstaat mobiliseren zich inmiddels al 200 burgerinitiatieven tegen de windkrachtplannen in de bossen. In heel Duitsland wordt het aantal anti-windkrachtinitiatieven inmiddels op zo’n 900 geschat.

Windkrachtlobbyisten argumenteren weliswaar dat de bouw in de bossen vooral in ecologisch minder waardevolle naaldbossen plaats zou vinden, maar de effecten op de natuur van zulke projecten zijn in alle gevallen ingrijpend. Het Bundesamt für Naturschutz gaat er vanuit dat per windkrachtmast een oppervlak van 0,2 hectare bos verloren gaat. Daarbij gaat het niet alleen om de betonnen fundamenten van de masten zelf, maar ook om de toevoerwegen en onderhoudsgebouwen. Als men dit doorrekent voor de bekende uitbreidingsplannen, dan dreigt in Duitsland in de komende jaren een aanzienlijk verlies aan bosoppervlak door de uitbouw van windkracht.

Biodiversiteit

Overigens is niet alleen de bodemafdekking en het rooien van bomen in de bossen een probleem. De windmolens in de bossen ontwikkelen zich in toenemende mate ook tot een ernstig probleem voor de biodiversiteit. Waar windmolens gebouwd worden, wijken de rode wouw, de zwarte ooievaar en andere vogelsoorten meestal uit.

Met name voor vleermuizen hebben de op allerlei plaatsen opgerichte windmolens zich tot een dodelijk gevaar ontwikkelt. De rotorbladen van de windmolens veroorzaken luchtkolken en drukverschillen waardoor vleermuizen verongelukken. Een onderzoeker van het Leibniz-Institut für Zoo und Wildtierforschung schat dat in Duitsland jaarlijks meer dan 250.000 vleermuizen door windmolens sterven.

Ornithologen in Beieren hebben vermelden bovendien gevallen waarin nesten van grote vogels in de buurt van bestaande of voorgenomen windmolens illegaal vernield werden. Daar zit vermoedelijk de bedoeling achter desnoods met criminele handelingen de juiste omstandigheden rond de windmolens te scheppen.

Geloofwaardigheidsprobleem

Hoe politiek explosief het thema windmolens in bossen in het bijzonder voor de Groenen is, werd duidelijk uit een demonstratie die in november in de Landkreis Postdam-Mittelmark, in de deelstaat Brandenburg, plaatsvond. Zo’n 300 demonstranten hadden daar gehoor gegeven aan de oproep van de vereniging ‘Waldkleeblatt’ om tegen de bouw van windmolens in een stuk bos op de Reesdorfer Heide te protesteren. Van de uitgenodigde vertegenwoordigers van de fracties in de landdag van Brandenburg was alleen Sven Schröder, die namens de AfD het woord voert over energiebeleid, op komen dagen. Opmerkelijk was verder dat ook Axel Kruschat, directeur van de Brandenburgse afdeling van de BUND (Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland, de Duitse afdeling van Friends of the Earth) bij het protest aansloot.  De natuurbeschermer noemde het een “dom idee” om windmolens in het bos neer te zetten. Dit maakt wel duidelijk dat de Groenen met de massieve uitbreidingsplannen voor windenergie een geloofwaardigheidsprobleem hebben ten aanzien van hun meest oorspronkelijke politieke thema en dat zelfs een deel van hun natuurlijke achterban ertegen in opstand komt.