Worden regionale verkiezingen Wenen doorbraak voor FPÖ?

Op 11 oktober vinden in Wenen Oostenrijks vierde en laatste regionale verkiezingen van dit jaar plaats. Terwijl de nationaal-conservatieve FPÖ nationaal met 30% van de stemvoornemens aan de leiding gaat in de meest recente peiling, lijkt het in Wenen een nek-aan-nek-race met de sociaaldemocratische SPÖ te worden.

Michael Häupl is al sinds 1994 burgemeester en Landeshauptmann (gouverneur) van Wenen, maar de steun voor zijn SPÖ is in die jaren geleidelijk afgebrokkeld tot zo’n 44% in 2010, waarmee de sociaaldemocraten de absolute meerderheid in de landdag verloren. Peilingen geven de SPÖ nu nog slechts 34%.

De FPÖ, die in 2010 nog met 25,77% van de stemmen genoegen moest nemen, krijgt in recente peilingen daarentegen 32% en ligt daarmee dicht achter de SPÖ.

De verkiezingen in Wenen zouden een keerpunt in de Oostenrijkse politiek kunnen worden. Voor alle deelnemende partijen staat er veel op het spel. Häupl staat als geen ander in de SPÖ voor het buiten de deur houden van de FPÖ. Maar ook de FPÖ speelt met een niet geringe inzet; de nationale partijleider Heinz Christian Strache treedt als burgemeesterskandidaat aan.

De overige partijen, de Groenen, de liberaal-conservatieve ÖVP en het links-liberale NEOS staan in de peilingen tussen de zes en de veertien procent. Het Weense kiesrecht kent de sterkste partij enkele extra zetels toe. Zodoende kreeg de SPÖ na de laatste verkiezingen in 2010 met 44 procent van de stemmen 49 van de 100 zetels in de landdag. Ondanks deze bevoordeling hadden de sociaaldemocraten dus een coalitiepartner nodig. In plaats van een grote coalitie met de ÖVP, zoals bijvoorbeeld op nationaal niveau momenteel het geval is, koos Häupl voor samenwerking met de Groenen.

De vraag is nu of de FPÖ er in de laatste weken voor de verkiezingen nog in slaagt de SPÖ in te halen. Mocht rood-groen haar meerderheid verliezen, dan komt Häupl in een lastig parket te verkeren. Een coalitie met de ÖVP is in Wenen geen optie meer, want de ÖVP moet na het toch al slechte resultaat van 14% in 2010 in deze verkiezingen op verder verlies rekenen.

Als Häupl faalt, kan dat echter ook nationale consequenties hebben. Waarbij zelfs niet valt uit te sluiten dat de federale regering zou vallen. In Burgenland, waar eerder dit jaar regionale verkiezingen gehouden werden, kwam het ondanks een tegen de FPÖ gerichte SPÖ-campagne tot een coalitie van die partijen. En in tegenstelling tot Häupl heeft Strache zich voor de vorming van zo’n coalitie ook in Wenen uitgesproken.

Intussen is de ÖVP er in het federale parlement in geslaagd enkele mandatarissen van de eurosceptische partij Team Stronach te verleiden tot aansluiting bij hun fractie. De fractie van de ÖVP, die in 2013 met 25,98 procent van de stemmen slechts 47 zetels binnenhaalde, is door de overstap van TS-verkozenen inmiddels tot 51 zetels aangegroeid. Dat betekent dat als de ÖVP-fractie nog één zetel weet te winnen een coalitie van ÖVP en FPÖ rekenkundig mogelijk wordt. Het mag niet verwonderen dat sommige sociaaldemocraten met dit in het achterhoofd een coalitie van SPÖ en FPÖ het kleinere kwaad lijken te achten.